Hoe haal je samen méér uit huisartsendata zonder privacyrisico’s? Hoe organiseer je wetenschappelijk onderzoek in de huisartsenpraktijk zonder extra belasting voor zorgverleners? En hoe behandel je patiënten thuis die anders opgenomen zouden worden? Binnen het onderzoeksprogramma GRIP3 zijn drie ambitieuze projecten uitgevoerd die antwoorden bieden op deze vragen. In dit artikel blikken we terug op de belangrijkste lessen uit de drie werkpakketten met oog voor de praktijk en de toekomst.
Drie projecten, drie perspectieven op vernieuwing
Elk project in GRIP3 verkent een ander aspect van zorgvernieuwing in de eerste lijn. Samen bieden ze waardevolle inzichten in hoe onderzoek en praktijk hand in hand kunnen gaan, juist als het erop aankomt.
1. Werken als netwerk aan huisartsendata
Binnen Werkpakket 1 bundelden alle academische centra voor het eerst hun krachten om landelijke analyses te doen met gevoelige huisartsendata. Het project bracht niet alleen nieuwe kennis over data-analyse, maar ook belangrijke lessen over hoe je samenwerking opzet en onderhoudt. Vier inzichten springen eruit:
- Slimmer werken met decentrale data
Gebruik open bestandsformaten, deel scripts via tools zoals GitHub, en ontwikkel per project een duidelijke datastructuur. - Centrale analyse vraagt om structuur en flexibiliteit
Investeer in goede data cleaning, heldere mappenstructuren en configuratiebestanden. Anticipeer op onvoorziene datavragen met flexibele workflows. - Leg rollen en verantwoordelijkheden vast
Zorg voor duidelijke rollen, centrale regie en toegankelijke informatie over datanetwerken om samenwerking soepel te laten verlopen. - Zorg voor slimme financiering
Maak bewuste keuzes over analysemethoden en datasetgrootte, en werk als netwerk aan duurzame financieringsmodellen voor data-infrastructuur.
Werkpakket 1 laat zien dat samenwerking tussen academische centra en registratienetwerken niet alleen haalbaar is, maar ook leidt tot betere werkwijzen, gedeelde inzichten en meer wederzijds vertrouwen. Dat vormt een stevige basis voor toekomstbestendig eerstelijnsonderzoek.
👉 Lees het volledige rapport (PDF)
2. Geneesmiddelentrial zonder extra druk op de praktijk
In Werkpakket 2 werd tijdens de coronapandemie razendsnel een infrastructuur gebouwd waarmee patiënten vanuit huis veilig en effectief konden deelnemen aan geneesmiddelenonderzoek, zonder extra werkdruk voor de huisarts. De aanpak bleek succesvol en schaalbaar, en leverde vijf concrete inzichten op voor geneesmiddelenonderzoek in de eerste lijn:
- Een goed protocol vraagt om voorbereiding, tempo en ervaring
Een effectief geneesmiddelenonderzoek begint met een scherp protocol, een ervaren team en de flexibiliteit om tussentijds bij te sturen (‘rolling research’). - Een sterk team begint met een slimme samenstelling
Succesvolle trials vragen om goed op elkaar afgestemde competenties en vroege afstemming tussen betrokken partijen. - Werven zonder de huisarts te belasten kan wél
Digitale tools zoals ZorgDomein en digitale Informed Consent maken grootschalige werving mogelijk zonder extra druk op de huisartsenpraktijk. - Logistiek blijkt vaak de stille sleutel tot succes
Betrouwbare medicatielevering vraagt om duidelijke afspraken met gespecialiseerde apotheken en een goed georganiseerde infrastructuur. - Digitalisering maakt schaalbare dataverzameling mogelijk
Volledig digitale gegevensverzameling maakt onderzoek efficiënter. Dit bespaart tijd, voorkomt fouten en maakt de trial minder afhankelijk van papieren processen of fysieke ontmoetingen.
Werkpakket 2 bewijst dat geneesmiddelenonderzoek in de huisartsenpraktijk mogelijk en efficiënt is. De digitale infrastructuur en logistiek bieden een stevige basis voor toekomstig onderzoek, ook buiten crisistijd.
3. Ziekenhuiszorg, maar dan thuis
Werkpakket 3, ook wel CovidTherapy@Home, onderzocht in vier regio’s of patiënten met ernstige luchtweginfecties thuis behandeld konden worden, onder regie van de huisarts en met inzet van technologie en thuiszorg. Het project leverde zeven lessen op die duidelijk maken wat nodig is om ziekenhuiszorg veilig thuis te organiseren:
- Zonder gedeeld doel geen beweging
Zorgvernieuwing vraagt om gezamenlijke urgentie, duidelijke verwachtingen en betrokkenheid vanaf het begin. - De juiste inzet van onderzoekspersoneel maakt het verschil
Zowel lokale netwerken als inhoudelijke expertise zijn nodig om onderzoek succesvol in te bedden. - Leiderschap doet ertoe
Inspirerend en verbindend leiderschap, formeel of informeel, is onmisbaar om beweging te creëren en vast te houden. - Bouw voort op wat er al is
Bestaande netwerken en relaties versnellen de uitvoering en vergroten het vertrouwen tussen partners. - Financiële ruimte is een voorwaarde, geen bijzaak
Zonder realistisch budget stokt de samenwerking, vooral bij partijen als de thuiszorg. - Regels en procedures zijn geen formaliteit
Regionale verschillen in ethische toetsing belemmeren voortgang; landelijke afstemming is noodzakelijk. - Momentum is krachtig maar niet blijvend
Tijdens de pandemie was de urgentie groot: iedereen wilde iets doen. Maar toen de druk afnam, verdween ook de energie in sommige regio’s. Denk dus vooraf al na over hoe je het project relevant houdt, ook als de urgentie wegebt.
Werkpakket 3 laat zien dat sectoroverstijgende vernieuwing alleen slaagt als je investeert in netwerken, leiderschap, realistische randvoorwaarden en gelijkwaardige samenwerking.
Wat GRIP3 uniek maakt
Deze drie projecten laten zien wat GRIP3 bijzonder maakt: het verbindt onderzoek, praktijk en beleid in de eerste lijn, met oog voor schaalbaarheid én uitvoerbaarheid. De lessen uit deze drie werkpakketten vormen samen een krachtig pleidooi voor structurele vernieuwing van de onderzoekspraktijk in de eerste lijn. Niet alleen in crisistijd, maar ook in de reguliere zorg. Wie morgen wil vernieuwen, doet er goed aan om vandaag te investeren in samenwerking, digitale infrastructuur en de mensen die het verschil maken.